B.J. Hoetink schildert met foto's

De internetdocumentaire 'B.J. Hoetink schildert met foto's' werpt zestig jaar na het overlijden van deze vermaarde fotograaf nieuw licht op hem en zijn werk. Bernard Jacob Hoetink (1876-1960) werd geboren in Deventer, fotografeerde vanuit Warnsveld in de Achterhoek, in Twente en op de Veluwe en schilderde in Hengelo (O), waar hij is overleden en begraven. Hij wilde graag kunstenaar worden, maar blonk alleen uit als fotograaf. Zijn foto's zijn nog zeer populair.

Het beeldverhaal over Hoetink is vandaag in de vorm, van een 24 minuten durende YouTube-film gepubliceerd op het boeken-blog www.willemsluiter.nl van oud-journalist Arend J. Heideman. Hij verricht al jaren onderzoek naar Hoetinks fotokunst – "net een schilderij", reageren velen nu nog – en was betrokken deze eeuw bij twee exposities over hem.

Ook fotoboek op komst

De laatste drie jaren wist Heideman alsnog een aantal schilderijen van Hoetink op te sporen, twee schetsboeken en door hem ingekleurde foto's. Bovendien kreeg hij contact met verre verwanten, vier achterneven en -nichten, die nog iets over hem konden vertellen. Dit leverde hem uiteindelijk een completere levensbeschrijving op en nieuwe inzichten. Een eerdere publicatie van Heideman inspireerde anderen te gaan werken aan een fotoboek over Hoetink, dat is gepland voor volgend jaar.

Over Hoetink en zijn werk was lang weinig bekend, hoewel hij veel aandacht trok met het vergezellen van schrijvers zoals H.W. Heuvel, waarbij hij zijn eigen beelden schiep. Enkele erfgoedinstellingen bewaarden weliswaar van hem zeer fraaie foto's, vervaardigd tussen 1900 en 1925, maar belangrijke informatie hierbij ontbrak vaak. Evenmin was er een beeld van wat hij schilderde na die tijd.

Late nazaten van Barbizon

Een doorbraak recent in het onderzoek naar de fotokunst van Hoetink was de informatie over het contact dat hij had met de schilder H.W. van der Worp (1849-1941), die een leermeester voor hem kan zijn geweest. Op zijn leven en werk sluit dat van Hoetink bijna naadloos aan. Van der Worp was ook fotograaf voordat hij ging schilderen (met veel meer succes overigens) en woonde eerst in Zutphen en Eefde en later in Delden op geringe afstand van hem. Van der Worp, die net als Hoetink de zichtbare werkelijkheid weergaf, wordt gezien als een late nazaat van Barbizon in Frankrijk, waar kunstenaars zich in de 19e eeuw verzamelden om de natuur te gaan schilderen, vaak in de openlucht. Het fotowerk van Hoetink blijkt daar al veel trekken van te hebben. Zijn schilderijen eveneens.

Van Van der Worp werd geschreven dat hij schilderde met een fotografisch oog en van Hoetink dat hij fotografeerde met een kunstenaarsoog. Hoewel Hoetinks schilderijen, die hij niet exposeerde of verkocht (zijn echtgenote had een naaiatelier in Hengelo en voorzag in zijn onderhoud), van veel geringere betekenis zijn dan zijn foto's, blijken ze wel zeer waardevol voor aanvullende informatie.

Het beeldverhaal over Hoetink is een laatste poging alsnog onbekende foto's en schilderijen van hem boven water te brengen. Die zijn er zeker nog, denkt Heideman. Pas zag hij nog een onbekend schilderij van hem en ontdekte hij in het karton van een oude foto Hoetinks mooie stempel.

Foto's:

1. Portretfoto van de artistieke fotograaf J.B. Hoetink. (Foto: collectie Meester H.W. Heuvelstichting)
2. Onderzoeker Arend J. Heideman met een schilderij uit de nalatenschap van B.J. Hoetink dat hij cadeau kreeg en graag zo goed mogelijk helpt bewaren. (Foto: Arend J. Heideman)
3. Oogstfoto's, waarvan dit de fraaiste is, vormen een belangrijk thema in Hoetinks werk en laten de invloeden zien van de schilders van Barbizon op hem. (Foto: collectie Meester H.W. Heuvelstichting)